İbadetlerle yükümlü şartlarını taşıdığı halde bazı özel durumlardaki kimselere oruç tutmama yetkisi verilmiştir. Ruhsata gerekçe hal ortadan kalkınca tutulamayan oruçların kaza edilmesi farzdır. Zira Resûlullah (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Bir kimse, Allah’ın tanıdığı bir ruhsat olmadan, Ramazan’da bir gün orucunu tutmazsa, bütün yılın orucu bile o günün yerini tutmaz.”

Ramazan orucu, ergenlik çağına ulaşmış ve akıl sağlığı yerinde her Müslümana farzdır. Mazeretsiz olarak oruç tutmayanlar büyük günah işlemiş olurlar. Ancak bazı durumlar vardır ki oruç tutmaya engeldir. Peki, Hangi durumlarda oruç tutulmaz? Kimler oruç tutamaz? İşte Oruç tutmamayı mubah kılan haller maddeler halinde aşağıdadır.

1-)Yolculuk: Ramazan’da sefer mesafesi (en az 90 kilometre) bir yere gitmek için yola çıkacak olan kimse, geceden oruca niyet etmeyebilir. Fakat niyet ettikten sonra gündüzün yolculuğa çıksa bu yolculuk esnasında meşru başka bir mazereti bulunmazsa orucunu bozmamalıdır. Başlanan bir ibadetin mazereti yoksa tamamlanması gerekir. Sefer bir mazeret olduğu için, eğer orucunu seferiliği başladıktan sonra bozarsa kendisine kefaret gerekmez, sadece kaza gerekir. Kaza da edemeyecek duruma düşerler ise tutamadıkları her bir günlük oruç için bir fitre verirler.

2-)Hastalık: Uzman bir doktorun, oruç tutmasının sağlık açısından zararlı olacağı ve teşhisini koyduğu bir hasta, Ramazan’da oruç tutmayabilir. Şayet hastalığı geçici ise tutmadığı oruçlarını iyileşince kaza eder. Hastalığı kalıcı ise tutamadığı oruçlar için fitre verir. Fitre verecek gücü olmayanlar ise bu imkanı buluncaya kadar dinen sorumlu olmazlar.

Oruç tuttuğu zaman, hastalığının artmasından veya uzamasından endişe edilen kimse ile hastalığı sebebiyle oruç tutmakta zorlanan kişiler için, iyileştikten sonra kaza etmek üzere Ramazan ayında oruç tutmamalarına ruhsat tanınmıştır. Oruç tutması halinde hasta olacağı doktor tarafından bildirilen kimse de hasta hükmündedir.

Özel günlerindeki bir kadının da namaz kılması ve oruç tutması haramdır. Bu durumdaki kadının namazı ve orucu sahih olmaz. Daha sonra tutamadıkları oruçlarını kaza ederler.

3-)Gebe olmak: Ramazan orucunu tutmamak için geçerli mazeretlerden biri de gebelik veya çocuk emzirmektir. Kendisi dayanabilecek ve çocuk da etkilenmeyecek ise gebe ve çocuk emziren kadın oruç tutabilir. Bu konuda, alanında uzman bir hekime danışılması uygun olur. Hamilelik ve çocuk emzirme gibi meşru sebeplerle oruç tutamayan kadınlar, tutamadıkları bu oruçlarını durumları normale döndüğünde kaza ederler.

4-)Yaşlılık: Oruç tutamayacak kadar yaşlı olan kimseler, oruç tutmayıp yerine fitre verebilirler. Bakara suresinin 184. ayetinde, bu şekilde olup da oruca güç yetiremeyenlerin, oruç tutmayıp fitre vermeleri gerektiği hükme bağlanmıştır.

5-)Zor ve meşakkatli işlerde çalışmak: Bir insanın ibadetlerini normal bir şekilde yapmasını engelleyecek zor ve ağır işlerde çalışması veya çalıştırılması doğru değildir. Ancak kişisel veya toplumsal zorunluluklar (Ailesinin rızkını temin etmek için ağır işlerde çalışmak zorunda olanlar) bazılarının böyle işlerde çalışmalarını gerektirebilmektedir. Böyle durumda bulunan bir kişi, oruç tuttuğu takdirde sağlığına bir zarar gelmesinden korkuyorsa, orucunu tutmayabilir. Bu durumda olanlar, izin günlerinde veya müsait zamanlarda tutamadıkları oruçlarını kaza etmelidirler.

Kaza etme imkanlarının olmaması durumunda ise her gün için bir fitre vermeleri şeklinde görüşler vardır. Ancak çok ağır olmayan günlük işlerde çalışmak orucu terk için özür sayılmaz.

6-)İleri derecede açlık, susuzluk: Açlık veya susuzluk sebebi ile beden ve ruh sağlığının ciddi derecede zarar görmesi söz konusu olan kimse orucunu bozabilir. Sağlık şartları düzelmesi hâlinde bozulan oruç Ramazan’dan sonra kaza edilir. Böyle bir kimsenin orucuna devam etmesi ölümüne sebep olacak nitelikte ise, orucunu açmaması yani oruca devam etmesi haram olur. Peki oruç tutamayanlar ne yapmalıdır.?

YOLCULAR, Yolculuğun bitiminde oruca başlamalıdırlar. Oruç boyu seyahat edenler bu durum kendilerine isteklerine bırakılmaktadır. Ama tutmadıkları oruçları imkan bulunca mutlaka tutmaları gerekir

HASTALAR: Uzman bir doktorun, oruç tutmasının sağlık açısından zararlı olacağı ve teşhisini koyduğu bir hasta, Ramazan’da oruç tutmayabilir. İyileşmesi  durumunda tutmaları tutmalıdırlar. İyileşmesi mümkün olmayanların güç yetirenlerin her güne bedel olarak fidye vermeleri gerekir.

GEBE VE EMZİKLİ OLANLARIN: Kendisi dayanabilecek ve çocuk da etkilenmeyecek ise gebe ve çocuk emziren kadın oruç tutabilir. Tutmaması halinde tutmadığı gününe gün 

YAŞLILIK: Oruç tutamayacak kadar yaşlı olan kimseler, oruç tutmayıp yerine fitre verebilirler.

ZOR VE MAŞAKKATLİ İŞLERDE ÇALIŞANLAR: İşleri gereği ailesinin geçimi nedeniyle  ağır işte çalışmak zorunda kalanların durumlarına bakılır sağlığının  bozulmasından tehlikesi varsa bunlar oruç tutmayabilirler. Fırsat bulduğu zaman tutamadıkları gün sayısınca tutmaları gerekir.

İLERİ DERECEDE AÇLIK VE SUSUZLUK: Açlık veya susuzluk sebebi ile beden ve ruh sağlığının ciddi derecede zarar görmesi söz konusu olan kimse orucunu bozabilir. Sağlık şartları düzelmesi hâlinde bozulan oruç Ramazan’dan sonra kaza edilir.

Selam ve duamla.

Hayırlı Ramazanlar, hayırlı iftarlar.