İNANÇSIZLIĞIN FELSEFESİ (3): ATEİZM

Ateizm kelimesinin kökleri Eski Yunancaya dayanır. Theos, Yunanca "tanrı" demek olup atheos sözcüğündeki "a" ön takısı olumsuzluk belirtir. Fransızca "athéisme" kelimesi "atheism" olarak türemiştir.

Ateizm, Tanrının ya da tanrıların varlığına olan inancın yokluğudur. Bu fikir akımına dâhil olanlara "ateist" denir.

Ateizm inanç koşullanmalarını, hayalî yaratıkları ve olayları reddeder. Ateist bakış açısıyla tanrının yanı sıra tüm metafizik[1] inançlar ve tüm ruhanî varlıklar da (ruh, cin, melek, şeytan, peygamber, mehdi) reddedilir.

Kelime anlamında da belirtildiği üzere; ateizm, din ile ilgili bir kavram değil, tanrı ile ilgili bir kavramdır. Dinlerin varlığı, dinlerin tanımının ne olduğu, dinlerin iyi mi yoksa kötü mü olduğu ateizmin konusu ve tartışma alanı dışındadır.

Bu din karşıtlığının tartışma alanıdır. Ateizm, her tür metafiziği reddettiği için, kendini metafizik ögeler üzerinden temellendiren dinlerin metafizik boyutlarını da reddeder.

Yani bu, özellikle dinlere karşı sergilenen bir duruş değil, genel olarak tüm metafizik inanışlara karşı bir duruştur.

Ateizm sıklıkla "dinsizlik" ile özdeşleştirilse de, Budizm gibi bazı Uzak Doğu dinlerinde de "yaratıcı" anlamında bir tanrının varlığına rastlanmaz.

Bu yönüyle de ateizm ile dinsizlik birebir örtüşmez.

Ateizm, anti-teizm yani teizm karşıtı demek değildir ve bir "tepkisellik" anlamı içermez, zira metafizik ögelerin "var olmadığını" savunmak için metafizik ögelerinin "var olması" gerekmez.

Ateizm, yalnızca bir "durum" ifadesidir. Sadece tanrıların ve metafizik ögelerin var olmadığını söyler.

Ateizm;

Yaratıcı ve müdahaleci bir tanrıyı kabul eden teizmden,

Yaratıcı ancak müdahaleci olmayan bir tanrıyı kabul eden deizmden,

Her şeyi kapsayan içkin bir tanrı veya evrenin ya da doğanın Tanrı ile aynı olduğunu savunan panteizmden,

Tanrı'nın hem evrenin kendisi hem de evrenin ötesinde (aşkın) olduğunu savunan panenteizmden,

Tanrı'nın varlığı ve yokluğu konusundaki soruları "cevaplandırılamaz" diyerek cevapsız bırakan agnostizmden,

Tanrı'yı, "kesin olarak" reddetmesiyle ayrılır.

Günümüzde, dünya nüfusunun %2,3’ü kendini ateist, %11,9’u dinlere inanmayan (Deist) olarak tanımlamaktadır.

Bu oran Rusya’da % 48, Japonya’da ise % 65, Avrupa Birliği'nde % 60 ve İsveç de %85 dir. Türkiye'de % 8,9 civarındadır.[2]