KIDEM TAZMİNATININ HUKUKİ ŞARTLARI

1475 Sayılı Yasa madde 14 kapsamında çalışanlar, yasada belirtilen şartların gerçekleşmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanmaktadırlar. 4857 Sayılı  Kanun çerçevesinde bu şartlar  ;

1.Aynı işverene bağlı olarak (işyerinin devri halleri de dahil olmak üzere ) en az 1 yıl süre ile  çalışma
2.İşveren tarafından iş  akdinin iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki nedenlerle fesih edilmesi,
3.İşçi tarafından  iş akdinin ; sağlık, iyi niyet ve ahlak kuralarına aykırılık nedeni ile  fesih edilmesi,
4.Askerlik görevini yerine getirme nedeni ile işten ayrılma hali,
5.Emeklilik hakkının elde edilmesi veya bu kapsamda yaş dışında gereken sigortalılık süresi ve prim gününün doldurulmuş olması,

6.Kadın işçinin evlenme nedeni ile evlenme tarihinden itibaren 1 yıl içinde talepte bulunulması
hali , olmak üzere belirlenmiştir. Ve bu şartların gerçekleşmesi halinde işçi kıdem tazminatına hak kazanır. İş sözleşmesini kendi  isteği ile ( istifa) sonlandıran işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. Ancak istifanın yasal koşulu özgür iradesini ortadan kaldıracak baskı, zorlama , tehdit gibi hukuka uygunluğu kaldıran hallerde yapılması  geçersiz olduğundan  tazminat ödenmesinin  yasal koşulları oluşacaktır. Yargıtay kararları çerçevesinde fazla mesai ücretinin ödenmesi halinde  işçi, iş akdini 4857 Sayılı Yasanın 24/II-e bendi uyarınca haklı nedenle feshettiği kabul edilerek kıdem tazminatı almaya hak kazanacaktır.

Kıdem tazminat miktarının hesabında, işçinin işe başlama tarihinden itibaren iş sözleşmesinin devamı boyunca  her geçen tam yıl için işveren tarafından işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de  kıdem tazminatı aynı oran üzerinden hesaplama yapılarak  belirlenir. Kıdem tazminatının hesabında işyerinde işin niteliğine göre bazı kalemler de hesaplamada yer alacaktır. Bunlar çıplak ücret, yemek yardımı,  gıda yardımı, yakacak yardımı, giyecek yardımı, eğitim yardımı, konut yardımı, unvan tazminatı , çocuk yardımı vb. ödemeler de tazminat hesabına dahil edilir. İşyerinin devri halinde  iş sözleşmeleri tüm hak ve borçları ile birlikte devralana geçer. Bu nedenle işçi , işyerinin devredilmesini gerekçe göstererek hizmet akdini feshedemez ve kıdem tazminatı talep edemez.

Kıdem tazminatı talebi on yıllık zaman aşımına tabiidir. 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile 4857 Sayılı İş Kanunu'nda yapılan son değişiklik ile kıdem tazminatı zaman aşımı 10 yıldan 5 yıla düşürülmüştür.  25 Ekim 2017 tarihinde yapılan düzenlemeden sonra, iş sözleşmesi sona ermesi halinde işçi için zamanaşımı süresi 5 yıl , 25 Ekim 2017 tarihinden önce iş sözleşmesi sona erdirilen işçi için zamanaşımı süresi 10 yıldır. İş akdi kanunun aradığı şartlar çerçevesinde sona ermesi halinde 7036 Sayılı Kanun gereğince kıdem tazminatı talebinde bulunmak için arabulucuya başvurmak zorunludur. Arabuluculuk aşamasında talepler dile getirilir ve bu aşamada anlaşma sağlanamaması halinde dava  ikamesi yoluna gidilecektir.